«سرود روی اعتماد به نفس بچه‌ها تأثیر مستقیم دارد. بعد از هر اجرا در رفتار و گفتار بچه‌ها کاملاً مشخص است که به خودشان و توانایی‌هایشان اعتماد دارند». این بخشی از کتاب سرود سوره است؛ کتابی که تاریخ شفاهی رویش و رشد گروه سرود سوره درمسجدالرضا(ع) یکی از مساجد محله طبرسی مشهد را روایت کرده است.

مهدی عشقی رضوانی، محقق کتاب «سرود سوره» در گفت‌وگو با قدس خراسان در خصوص چگونگی شکل‌گیری ایده این کتاب اظهار کرد: در خصوص تاریخ شفاهی هنر انقلاب به این نتیجه رسیدیم که اتفاق جدی در بحث هنر انقلاب در سال‌های گذشته بیشتر بر پایه و اساس مساجد بوده و ارتباطی بین مساجد و هنر انقلاب رخ داده است. بنابراین تصمیم گرفتیم تجربیات هنری خوب به ویژه در بحث هنر مردمی را که در مساجد اتفاق افتاده، ثبت و ضبط کنیم تا هم از نظر تدوین تاریخ انقلاب ماندگار و هم به نسل آینده منتقل شوند و الگویی برای دیگر مساجد باشند.

هنر مسیر بسیار خوبی برای جذب مخاطب است

محقق کتاب «سرود سوره» ادامه داد: ما مساجد زیادی داریم که می‌خواهند فعالیت هنری داشته باشند؛ اما از تجربیات مشابه که فراز و فرودهایش را طی کرده و آزمون و خطایش را هم داده، بی‌اطلاع هستند. هنر مسیر بسیار خوبی برای جذب مخاطب است. یکی از دغدغه‌های جدی ما در سال‌های اخیر، خالی شدن مساجد از جوانان و نوجوانان بوده؛ اما هنر یک ابزار و وسیله خوب برای جذب نوجوانان به مسجد است و بین هنرهای مردمی در مساجد، سرود و تئاتر جذابیت بیشتری دارد و با اقبال بیشتری مواجه می‌شود.

وی در رصد اولیه‌ای که انجام داد، ۲۰ مسجد مشهد را که در حوزه هنر فعالیت می‌کردند، شناسایی کرد و در این بین به مسجدالرضا(ع) در بولوار طبرسی رسید. برای تدوین این کتاب در مجموع ۲۲ جلسه با مربی گروه سرود، امام جماعت با عنوان حامی اصلی گروه سرود و فرمانده پایگاه بسیج مصاحبه و گفت‌وگو انجام داد.

وی این طور روایت می‌کند: فعالیت‌های هنری مساجد در چهار دسته سرود، تئاتر، انیمیشن و استودیو تصویر دسته‌بندی شد که قرار است تاریخ شفاهی آن‌ها تهیه شود.

سرود، نوجوانان را به مسجد جذب می‌کند

عشقی گفت: یک ویژگی خوب گروه سرود سوره این است که مربی از همان ابتدای شروع فعالیت، تجربیاتش را در قالب یادداشت می‌نوشته و ثبت کرده است. این موضوع می‌تواند الگوی خوبی برای سایر فعالان فرهنگی مساجد و نهادهای مردمی باشد. 

محقق جوان در خصوص شناختی که از مربی و پایه‌گذار این گروه سرود بدست آورده، گفت: حمیدرضا نجار یکی از جوانان منطقه طبرسی است که در همان منطقه به دنیا آمده و رشد کرده است. محرومیت‌ها و دغدغه‌های منطقه را می‌داند، تجربیات خوبی در فعالیت‌های فرهنگی مذهبی داشته و به صورت خودجوش به این نتیجه می‌رسد یک مسیر خیلی خوب برای جذب نوجوانان به مساجد، هنر است. او که سابقه‌ای در بحث مداحی و تواشیح داشته، فعالیت هنری سرود را برای جذب نوجوانان به مسجد انتخاب می‌کند و از سال ۹۵ تاکنون توانسته بیش از ۱۰۰ نوجوان را از این طریق جذب مسجد کند. نجار افزون بر تجربه مداحی و تواشیح که از گذشته داشته، در این مدتی که کار گروه سرود را با بچه‌های محله آغاز کرده، چندین نوبت در دوره‌های تربیت مربی سرود، آهنگ‌سازی و سلفژ شرکت کرده و توانایی‌هایش را ارتقا داده به طوری که در حال حاضر یکی از مربی‌های سرود مشهد است و در دوره‌هایی که برگزار می‌شود، از وی برای تدریس دعوت می‌کنند.

عشقی ادامه داد: او افزون بر سرود، به فکر تحصیل و اشتغال بچه‌هاست و با خانواده‌ها ارتباط می‌گیرد و مباحث تربیتی و آموزشی اعضای گروه سرود را نیز پیگیری کرده و توانسته موجب قبولی تعدادی از آن‌ها در دانشگاه شود و از این طریق به توانمندسازی و اشتغال اعضای گروه کمک کرده است.

تولید و اشتغال در گروه سرود 

به گفته این محقق جوان، بچه‌های گروه سرود در محله طبرسی به یک هویت شناخته شده‌ای رسیده‌اند و کسبه و معتمدان محل این بچه‌ها را می‌شناسند و نگاه حمایتی ویژه‌ای به آن‌ها دارند. این نوجوانان دهه‌های هشتادی و نودی شهرمان در کنار گروه سرود، یک کارگاه خوداشتغالی در مسجد ایجاد کرده‌اند و ملزومات گروه سرود مثل کیف دستی گروه سرود و میکروفن‌های نمایشی(که در گروه سرود استفاده می‌شود) را تولید می‌کنند به طوری که محصولاتشان از شهرهای دیگر مانند تهران، شیراز و اصفهان مشتری دارد. با این کار هم بخشی از هزینه‌های گروه سرود را تأمین می‌کنند و هم برای خودشان ایجاد درآمد می‌شود.

وی اظهار کرد: نکته دیگر در خصوص این گروه سرود، ارائه خدمات اجتماعی به محله است؛ به عنوان مثال برای مجالس عروسی خانواده‌های مذهبی، سرودهای شاد مذهبی اجرا می‌کنند. علاوه بر این، جلسات قرآن برگزار می‌کنند و اداره کتابخانه محله را بر عهده دارند. نکته جالب دیگری که در این گروه سرود وجود دارد این است که پیش از شروع تمرین‌ها ابتدا ۲۰ دقیقه جلسه خوانش کتاب دارند. 

محقق کتاب «سرود سوره» درباره اجراهای خاطره‌انگیز این گروه افزود: یکی از نخستین و بهترین اجراهای این گروه در حرم مطهر رضوی بوده است. همچنین در سال ۹۸ که آق‌قلا دچار سیل شد، به همراه یک تیم جهادی یک هفته در این منطقه بودند و در روستاهای مختلف برای بچه‌های سیل‌زده اجرا داشتند که با استقبال زیادی همراه شد. یکی دیگر از اجراهای این گروه در مراسم تشییع سردار سلیمانی در میدان بسیج مشهد بود. حتی سال گذشته به سفارش شهرداری مشهد سرودی برای شهدای ۱۰ دی اجرا کردند که با اقبال خوبی همراه و در صداوسیما هم پخش شد.

یکی از نکات قابل تأمل که این محقق جوان در ابتدای گفت‌وگو مطرح کرد، حمایت امام جماعت مسجد از گروه سرود است؛ نکته‌ای که وقتی جویای توضیحات بیشتر می‌شوم، اظهار کرد: امام جماعت مسجد به هنر متعالی اهمیت می‌دهد که سبب شده حامی جدی این گروه سرود باشد. در برخی موارد حتی به طور مستقیم هزینه‌های مورد نیاز را تأمین می‌کند. حجت‌الاسلام صداقت چون مطالعات خوبی در حوزه موسیقی دارد، نظارت و توجه ویژه‌ای روی محتوا و فرم سرودها دارد؛ به عنوان مثال آیا این موسیقی سرود در شأن مسجد است یا خیر. می‌گوید برخی سرودها در شبستان مسجد اجرا نشود. بهتر است در حیاط مسجد اجرا کنید.

وی همدلی و هماهنگی بین گروه سرود، پایگاه بسیج و امام جماعت را یکی از نقاط قوت مهم و دلیل موفقیت این گروه می‌داند و در پایان گفت: این کتاب، منبع خوبی برای فعالان فرهنگی مسجد است که بتوانند از تجارب آزموده و موفق این کتاب استفاده کنند.